Fréttir

Vífill Karlsson er höfundur skýrslunnar

Hvað útskýrir óvenju ólíka velgengni nokkuð sambærilegra fámennra landsvæða eins og Dala og Vestur-Húnavatnssýslu? Þessari spurningu er reynt að svara í skýrslu rannsóknarinnar „Margur er knár þótt hann sé smár“ eftir Vífil Karlsson, Samtökum sveitarfélaga á Vesturlandi. Verkefnið var eitt fjögurra verkefna sem Byggðastofnun styrkti árið 2021 úr Byggðarannsóknasjóði.

Niðurstöður og skýring þess að Vestur-Húnavatnssýsla kemur mikið betur út úr íbúakönnuninni er hvorki einföld né augljós. En áhugaverðir þættir meðal niðurstaðna eru til að mynda að staða og velferð kvenna virðist mikil í Vestur-Húnavatnssýslu og konur þar eru ánægðari með búsetuskilyrði sín. Ánægja kvenna með búsetu er meiri með aukinni menntun þeirra sem er öfugt farið í Austur-Húnavatnssýslu og Dölunum. Í Vestur-Húnavatnssýslu eru sterk fyrirtæki í eigu heimamanna og sú upplifun íbúa að ráða meira yfir björgum samfélagsins virðist styrkja sjálfsmynd samfélagsins.

Þá virðist sameining sveitarfélaga í Vestur-Húnavatnssýslu hafa verið vel heppnuð og þrátt fyrir áskoranir á meðan sameiningin gekk yfir þá telji íbúar hana vera eina af ástæðum fyrir velgengni samfélagsins.

Í rannsókninni eru borin saman tvö, fremur sambærileg landsvæði sem virðast gjörólík er varðar sýn heimamanna á skilyrði til búsetu ef marka má íbúakönnun landshlutanna frá 2020. Svæðin eru bæði fámenn, tiltölulega einangruð og byggja á landbúnaði, einum sauðfjárrækt. Útkoma landshlutanna hefur ítrekað verið óvenju ólík í íbúakönnun landshlutanna.  

Markmið rannsóknar var tvíþætt. Að komast að því hvort læra megi af slíkum samanburði og yfirfæra þekkinguna til styrkingar Dölunum. Hins vegar að safna almennri þekkingu og kynna það sem yfirfæra mætti á önnur landsvæði sem einnig hafa komið illa út úr mælingum íbúakönnunarinnar. Borið var saman atvinnulíf, búsetuskilyrði og hugarfar íbúa í Austur-Húnavatnssýslu, Vestur-Húnavatnssýslu og Dölunum. Greiningin byggir á gögnum úr Íbúakönnunum 2016/2017 og 2020, rýni annarra tölfræðigagna sem safnað er reglulega meðal annars af Hagstofu Íslands og Þjóðskrá auk þess sem nýrra gagna var aflað á rýnifundum með íbúum á svæðunum.

Rannsóknarskýrsluna í heild sinni má sjá hér.

Umfjöllun um skýrsluna er einnig að finna á vef SSV.

Byggðarannsóknarsjóður hefur það að markmiði að veita styrki til rannsókna- og þróunarverkefna sem stuðlað geta að jákvæðri byggðaþróun og bætt þekkingargrunn sem nýtist við stefnumótun, áætlanagerð og aðgerðir á sviði byggðamála.