Grímsey

Glæðum Grímsey

Grímsey hóf göngu sína í verkefninu Brothættar byggðir árið 2016 undir heitinu Glæðum Grímsey. Áætlað var að verkefninu lyki á árinu 2020 en að tillögu ríkisstjórnar var það framlengt til loka árs 2022. Lokaíbúafundur var haldinn í verkefninu í febrúar 2023 og þar með dró Byggðastofnun sig formlega í hlé úr verkefninu.

Um byggðarlagið:

Grímsey liggur á heimskautsbaug, 41 km frá norðurströnd landsins. Hún er 5,3 ferkílómetrar að flatarmáli og 5,5 km að lengd. Eyjan er mynduð úr blágrýti og hallar frá austri til vesturs. Bjargbrúnin er hæst 105 m yfir sjó, á austanverðri eynni. Byggðin er vestan til þar sem eyjan er lægri. Grímseyjarhreppur sameinaðist Akureyrarkaupstað árið 2009.

Á vefnum akureyri.is er þessa lýsingu að finna:

Byggð hefur verið í Grímsey frá landnámi og var eyjan jafnan talin matarkista vegna hins gjöfula lífríkis sem þar er að finna. Þjóðsaga tengir nafn eyjarinnar við landnámsmanninn Grím frá Sogni í Noregi en aðrar skýringar kunna einnig að vera á nafninu sem á sér samsvaranir m.a. í Noregi og á Bretlandseyjum. Eyjan var til forna í eigu Munkaþverár og Möðruvallaklaustra. Voru bændur í eyjunni leiguliðar og greiddu landsskuldina í skreið til klaustranna.

Undanfarna áratugi var fjöldi íbúa lengst af á bilinu 90–100 en eyjarskeggjum hefur fækkað allra síðustu ár. Í upphafi árs 2016 voru skráðir 76 íbúar í Grímsey. Í byrjun árs 2021 voru íbúar 63 skv. upplýsingum frá Hagstofu Íslands.

Sjávarútvegur er grundvöllur búsetu og aðal atvinnuvegur Grímseyinga svo sem verið hefur frá upphafi byggðar í eyjunni. Í Grímsey er m.a. verslun, tvö gistiheimili, veitingastaður, handverkshús, kaffihús, sundlaug, félagsheimili og tjaldsvæði. Þjónusta við ferðamenn er vaxandi. Fastar flugferðir eru til Grímseyjar frá Akureyri og skipsferðir með ferju frá Dalvík.

Samtal við íbúana í verkefnum Brothættra byggða hefjast alla jafna með íbúaþingi. Í Grímsey var haldið afar vel sótt íbúaþing í byrjun maí 2016, en fundir verkefnisstjórnar hófust mun fyrr, eða haustið 2015. Á íbúaþinginu völdu íbúar nafnið „Glæðum Grímsey“ fyrir verkefnið.

Alls voru 23 málaflokkar til umræðu á íbúaþinginu. Þar vó þyngst umræða um sjávarútveg, að auðvelda kynslóðaskipti í greininni með því að fá aflamark fyrir ungt fólk og að styrkja þær atvinnugreinar sem fyrir eru. Íbúar lögðu einnig mikla áherslu á umræður um hvernig fjölga megi íbúum og laða ungt fólk til búsetu í Grímsey. Sjá má samantekt um niðurstöður íbúaþingsins hér.

Í nóvember 2015 var Helga Íris Ingólfsdóttir ráðin verkefnisstjóri fyrir verkefnið í Hrísey og hún tók svo einnig við verkefninu í Grímsey í ársbyrjun 2016. Helga Íris fór með verkefnisstjórn til loka árs 2019. Karen Nótt Halldórsdóttir, fulltrúi í búa í verkefnisstjórn tók síðar við verkefnisstjórn og sinnti henni á árinu 2020 en Arna Björg Bjarnadóttir tók við verkefnisstjórn í júlí 2021.

Veittir eru verkefnastyrkir á vegum Brothættra byggða til þróunarverkefna og annarra samfélagseflandi verkefna á þeim svæðum sem taka þátt. Sjá má yfirlit yfir veitta verkefnastyrki í öllum þátttökubyggðarlögum hér. Hér fyrir neðan má skoða yfirlit styrkja í Glæðum Grímsey í PDF skjali.

Verkefnisstjóri: Arna Björg Bjarnadóttir <arna@ssne.is>
Í verkefnisstjórn sitja: Halla Björk Reynisdóttir, forseti bæjarstjórnar Akureyrarbæjar, Gunnar Gíslason f.h. Akureyjarbæjar, Anna Lind Björnsdóttir f.h. SSNE, Jóhannes Henningsson og Karen Nótt Halldórsdóttir f.h. íbúa og loks Kristján Þ. Halldórsson og Helga Harðardóttir frá Byggðastofnun.

Hér má skoða gögn sem tengjast mótun verkefnisins og framvindu þess:

www.grimsey.is og Facebooksíða verkefnisins

Glæðum Grímsey - Markmið og framtíðarsýn

Samantekt um niðurstöður íbúaþingsinsins.

Glæðum Grímsey - ársskýrsla 2018

Glæðum Grímsey - ársskýrsla 2019

Glæðum Grímsey - ársskýrsla 2021

Glæðum Grímsey - ársskýrsla 2022

Heildaryfirlit styrkja - Glæðum Grímsey